Andrzej Zygmunt Rola – Stężycki
Miniewscy to równie szczególna rodzina. Zaistnieli w Grójeckiem nagle i tak samo nagle odeszli po 45 latach dzierżenia dóbr wilczogórskich. Rodzina wyjątkowa, niebanalna, postępowa i wielce patriotyczna.
Pierwszym osiadłym w Grójeckiem przedstawicielem rodziny – najpierw w Zalesiu i Przyłuskach, a potem w Wilczogórze – był Władysław Mikołaj Ludwik Miniewski herbu Nieczuja – znany dramatopisarz, krytyk literacki i poeta urodzony w 1795 roku miejscowości Nagnajów pod Tarnobrzegiem.
Był absolwentem Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego i oficerem w stopniu porucznika – w roku 1810 adiutantem Generalnej Komisji Korpusu Kadetów.
Pełnił też kilka ważnych funkcji – sekretarza Komisji Likwidacyjnej – 1812, sekretarza prezydialnego – 1822, następnie generalnego – 1828 i referendarza stanu ministra – w roku 1830, ministra F.K. Lubeckiego w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu.
Był znanym publicystą, autorem dziesiątków artykułów, wierszy( bajkopisarz – moralista) i powiastek drukowanych w wielu ówczesnych, czołowych periodykach polskich. Działał w środowisku warszawskich klasyków.
Tłumaczył dramaty francuskie, ale i tworzył utwory dramatyczne. Wiele swoich dzieł opublikował, m.in.: tragedię Kamma – 1923, Siedmiochwilowe życie Sieciecha. Powieść dramatyczna wierszem, część pierwsza – 1928, Trzydzieści lat życia szulera – 1928 i inne, w większości napisane w Wilczogórze.
Był publicystą cenionym i wyróżniał się wśród współczesnych odważnymi poglądami, preferował państwo nowoczesnego prawa i sprzeciwiał się idealizacji przeszłości Polski.
Od 1834 roku prowadził ziemiański tryb życia w grójeckim, mieszkając m.in. w Zalesiu koło Lipia, Przyłuskach i Wilczogórze, którą to wraz z przyległościami zakupił na publicznej licytacji w roku 1838. Od roku 1848 był przez 16 lat sędzią pokoju powiatu czerskiego, oraz – od 1854, członkiem Rady Opiekuńczej szpitala św. Piotra w Grójcu.
Zawarł związek małżeński z Karoliną Amalią Lessel, z którą miał potomstwo: Karolinę (24.01.1832 Warszawa), Władysławę i Helenę (27.06.1835 Przyłuski), oraz synów: Władysława (1833), Bronisława (1839 Przyłuski), Józefa Karola (30.04.1841 Wilczogóra), Juliusza (18.09.1844 Wilczogóra) i Stanisława Ireneusza Karola (1.10.1852 Warszawa).
W roku 1848 Władysław wraz z żoną Karoliną z Lessel`ów zakupił dobra Wilcze Średnie od spadkobierców swojego teścia Karola Lessel`a: jego żony Karoliny z hr. Hauke – Bosak, Aleksandra i Juliusza Engelków, Zofii z Lessel`ów Bertrand i Klementyny z Lessel`ów Zandrowicz, za kwotę 45 200 rubli srebrem.
Władysław Miniewski zmarł w 1865 roku. Spoczywa na warszawskich Powązkach.
W roku 1858 dobra Wilcze Średnie i część Wilczych Piętek odziedziczył syn Władysław Józef Karol, a dobra Zalesie Machnickie syn Bronisław Józef Karol.
O kilku jego potomkach wspomnieć należy, są bowiem postaciami wielce dla Polski i regionu zasłużonymi. Ich losy są na zawsze związane z walką o niepodległość.
Najstarszym jego synem był Władysław Józef Karol urodzony 20.03.1833 w Warszawie – 21.10.1872 Wola Worowska), dziedziczący dobra Wilcze Średnie pod Wilkowem. To postać nieco tragiczna.
W roku 1862 zawarł on związek małżeński z Teresą Ryx herbu Pierścień (1840) z Prażmowa. Mieli dwoje dzieci: syna Władysława Aleksandra Józefa Jana urodzonego 26.05.1863 w Warszawie i córkę Aleksandrę Marię Teresę (1.12 1872 Wola Worowska – 18.12.1872 tamże, już po śmierci Władysława. Akt urodzenia syna spisano dopiero w dniu 25.01.1865 w Wilkowie. Opóźnienie wynikało z tego, że Władysław w tym czasie – po wybuchu Powstania Styczniowego 1863 – wraz z braćmi Bronisławem i Józefem, wstąpił do organizowanego w majątku Bronisława Ryxa w Prażmowie, oddziału mjr Józefa Śmiechowskiego – weterana armii Królestwa Polskiego, w którym został skarbnikiem.
Po ataku na koszary rosyjskie w Grójcu i potyczce pod Białobrzegami, oddział przeszedł pod rozkazy płk. Antoniego Jeziorańskiego, w którym Władysław, po walkach pod Rawą Mazowiecką i Małogoszczą, został kwatermistrzem.
Krótko potem – już w stopniu majora – został szefem sztabu A. Waligórskiego, który wydał mu rozkaz wyjazdu do Krakowa, skąd miał przeprowadzić „partię” powstańców do oddziału gen. Mariana Langiewicza, aby zabezpieczać wycofywanie oddziału do Galicji.
W tym czasie dokonał napadu na kasę Komory Celnej w Brzesku Nowym koło Krakowa, z której za wystawionym przez siebie pokwitowaniem, zabrał 4935 rubli.
Po upadku powstania Władysław jr. zamieszkał w Dreźnie, Powrócił jednak do kraju po otrzymaniu pozwolenia, ale natychmiast go aresztowano za zabór kasy. Skazano go na zwrot pieniędzy w podwójnej wysokości, konfiskatę majątku i dożywotnią katorgę. Wyrok ten w dniu 5.12.1865 roku zmieniono na dwa lat osadzenia w twierdzy Modlin i zwrot pieniędzy.
W dniu 13.07.1972 – niespełna pół roku przed śmiercią – dobra Wilcze Średnie sprzedane zostały Andrzejowi i Antoninie z Chojnackich małżonkom Bajkowskim herbu Lubicz, za kwotę 31000 rubli srebrem, a Miniewscy osiedli w położonej około 2 km na północ od Grójca, Woli Worowskiej.
Niestety, pobyt w więzieniu i nabyta tam choroba, spowodowały pogorszenie stanu zdrowia i Władysław zmarł w dniu 21.10.1872 w Woli Worowskiej i tam też zapewne – na cmentarzu parafialnym w sąsiednim Worowie – został pochowany.
Jedyny spadkobierca ww. Władysław Aleksander Józef Jan zakupił majątek w położonym niedaleko od Wilczych Średnich – Ciechlinie, gdzie był wzmiankowany jeszcze w roku 1930.
Kolejnym z rodzeństwa był Bronisław Józef Karol, urodzony 6.10.1836 roku w Przyłuskach (Zalesiu). Był właścicielem majątków Zalesie Machnackie i Wilków.
Nie zachowało się o nim zbyt wiele informacji. W dniu 5.09.1858 w Grójcu, zawarł związek małżeński z Emilią Józefą Okęcką, urodzoną 27.06.1837 roku w Krobowie, córką Józefa i Anny Scholastyki Iwanickiej, z którego to związku pochodzi potomstwo: Izabela Zofia Krystyna -1859, Józef Karol Antoni -1861, Marianna Bronisława – 1862, Bronisław Hieronim – 1865, Kazimierz Wiktor – 1866 i Tomasz Marcin żyjący w latach 1868 – 17.03.1941, spoczywający na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Wiadomo, że Bronisław uczestniczył w pracach tajnej organizacji przygotowującej Powstanie Styczniowe w Czerskiem i Rawskiem. U niego we dworze zebrali się okoliczni powstańcy, z których mjr Józef Śmiechowski zorganizował w Prażmowie oddział.
Wyjechał do Francji i Włoch w celach dyplomatycznych i m.in. z zamówieniem na broń dla powstańców. Zmarł w Warszawie, ale nie jest znana data jego zgonu i miejsce spoczynku.
Najbardziej znanym w rodzinie z tego pokolenia Miniewskich był urodzony w dniu 30.04.1841 roku Wilczogórze Józef Karol. To zawodowy wojskowy. W latach1858 – 1860 studiował w Mikołajewskiej Szkole Inżynierii Wojskowej, którą ukończył w stopniu porucznika, a następnie w Akademii Inżynierii Wojskowej, gdzie zetknął się z nielegalną działalnością patriotyczno – niepodległościową i wstąpił do tajnego Koła Oficerów Polskich. Jednak sytuacja i związane z nią reperkusje, wymusiły na nim kontynuację służby wojskowej w 4 batalionie saperów w Perejasławiu.
Po zwolnieniu z armii w roku 1861, osiadł w dobrach Wilcze Średnie w dawnym województwie rawskim i tam wraz z braćmi Władysławem i Bronisławem wziął udział w Powstaniu Styczniowym 1863 roku, uczestnicząc m.in. w dniu 25 stycznia 1863 roku w uderzeniu na Grójec i w potyczce pod Białobrzegami. Był oficerem w oddziale mjr Józefa Śmiechowskiego, płk Antoniego Jeziorańskiego, a następnie gen. Mariana Langiewicza. Uczestniczył w bitwach pod Przedborzem, Lubochami, Studzianną i Radkowem.
Jako pułkownik (został nim już w wieku 22 lat!) ps. Mazur, był dowódcą Korpusu Mazowieckiego. Jemu też była podporządkowana Legia Zagraniczna pułkownika Francesco Nullo i wówczas to w kampanii pod Olkuszem (3-5.05.1863) przybrał stopień generała. Później go już nie używał.
Po zwycięskiej potyczce pod Podlesiem (4.05.1863), oddział jego został rozbity dwa dni później pod Krzykawką w której poległo wielu powstańców i płk. Nullo. Miniewskiego obwiniano za tę klęskę, ale ostatecznie został uniewinniony, bowiem dowiódł, że powodem porażki był brak amunicji, której mu na czas nie dostarczono.
Po upadku powstania, obawiając się aresztowania przez Austriaków, wyemigrował m.in. do Duszników na Dolnym Śląsku, aby odbyć kurację, a następnie do Francji, Algierii i Egiptu, gdzie uczestniczył m.in. w pracach inżynieryjno – projektowych przy budowie Kanału Sueskiego.
Po powrocie w roku 1871 do kraju, osiadł w Galicji, pracując jako rządca w kilku majątkach ziemskich. Wiele publikował, wydał też swoje pamiętniki pt: Pod komendą Józefa Śmiechowskiego.
W roku 1914 został prezesem Komitetu Redakcyjnego Polskiego Przeglądu Wojskowego. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, został w roku 1921 odznaczony Orderem Virtuti Militari V Klasy, a rok później Krzyżem Walecznych.
Żonaty z Wiktorią Bogusz (1842 – 1900), zmarł w dniu 11 listopada 1926 roku we Lwowie, przeżywając swoje dzieci: córkę Halinę (1865 – 1868) i syna Karola (1869 – 1900). Pochowano go w grobie rodzinnym na Cmentarzu Łyczakowskim, dla którego wielce się zasłużył przy uporządkowaniu kwatery powstańczej i wzniesieniu tam symbolicznego pomnika z postacią Wizunasa.
W 1862 roku majątek Wilczogóra zakupił Ireneusz Radyszkiewicz syn Wincentego i Anny Bykowskiej, po którego śmierci w 1879 roku przeszedł on na własność wdowy po nim Karoliny z Miniewskich. Ona to potem w 1883 roku sprzedała dobra Władysławowi Wołowskiemu, w posiadaniu którego znajdowały się one aż do 1909 roku, kiedy to właścicielem majątku stał się Stefan Bolesław Otto.
W okresie międzywojennym, pod koniec lat dwudziestych XX wieku, resztówka majątku wraz z postępującym w ruinę dworem, stanowiła już własność małżeństwa Wojciecha i Marianny Durajów, po których przeszła na ich syna Stanisława.
Cóż, czasy się zmieniły, dwór się rozpada i nie spełnia już funkcji jakiej miał służyć. Możliwe, że dwór ten można uratować, ale koszt jego renowacji znacznie przekracza możliwości obecnych właścicieli. To już sprawa społeczeństwa, Polaków i jeżeli w najbliższym czasie nic się w tej sprawie nie zmieni, Wilczogóra straci ostatniego świadka minionych wydarzeń, owych lat, Czerwonego Kasztelanica, Miniewskich i innych. Postaci, które mimo swej publiczności i lokacji w regionie, są jednymi z najmniej znanych w Grójeckiem.
Niepozorna wydawałoby się z pozoru Wilczogóra, jak też nieznane jej i właścicieli dzieje, okazują się jakże interesujące i wielo tematyczne. Kto wie, może łopata archeologa odsłoniłaby znacznie wcześniejsze dzieje tej miejscowości, jak w nieopodal położonej Ginetówce, w której przed rokiem 1879 odkryto słynny skarb, składający się z kilkunastu brązowych przedmiotów, datowany na lata 500 – 400 n.e.
To jednak trudne przedsięwzięcie…
Wiele tych duchów w Wilczogórze…