Andrzej Zygmunt Rola-Stężycki
Bliźniaczy Dobiecin. Fragment książki pt. Grójec i sąsiedzi. Wola Mrokowska 2021
Dobiecin, to dziś niewielka wieś sołecka przynależna do gminy Mogielnica w powiecie grójeckim. Położona jest w odległości około 6,3 km na północny – zachód od tego miasta i około 20,5 km, na południowy – zachód od Grójca, przy drodze gminnej wiodącej z Mogielnicy przez Popowice do Błędowa, lub przez Gołosze i Chodnów do Białej Rawskiej.
W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa radomskiego. Obecnie mieszka w niej 76 osób, ulokowanych w 30 gospodarstwach rodzinnych.
Ta niezbyt stara miejscowość wyrosła na gruntach folwarku należącego niegdyś do dóbr Miechowice pod Mogielnicą o łacznym obszarze około 415 mórg (232 ha), który to – wraz z Miechowicami – stanowił w II połowie wieku XIX własność gen. Wincentego Dobieckiego herbu Ossorya.
Nazwę Dobiecin dla tej miejscowości przyjęto dopiero w 1881 roku, na bazie wydzielenia go w roku 1877 z dóbr Miechowice i funkcjonującego od kilku lat miana, nadanego przez jej właściciela, ww. gen. Wincentego Dobieckiego, który nawiązał tym samym do nazwy rodowego gniazda swojej rodziny – Dobiecina, położonego pod Bełchatowem w woj. łódzkim, a wzmiankowanego już w 1394 roku – Dobączin, potem zwanego Dobieczyn – 1552, i od roku 1791 – zwanego – Dobiecin, a którego to nazwa wywodzi się od staropolskiej nazwy osobowej – Dobięta, idącej od imion typu: Dobiegniew.
Dobieccy to wielce rozrodzona rodzina, posiadająca liczne dobra w wielu regionach rozległej wówczas Rzeczypospolitej, która wydała z siebie licznych a znakomitych obywateli, którzy też na przestrzeni wielu wieków, dobrze się jej zasłużyli.
Już w wieku XVIII Dobieccy weszli w związki rodzinne z Rzuchowskimi i innymi Duninami w regionie przysuskim, co skutkowało wielkim do niego sentymentem.
Nie mniejszy sentyment mieli Dobieccy do grójeckiego, gdzie dzierżyli kilka majątków.
Jednym z bardziej znanych przedstawicieli tej rodziny był generał (legionista) Wincenty Ignacy Kajetan Dobiecki -*1787 roku w majątku rodzinnym Chełmce w gminie Strawczyn pod Kielcami, syn Antoniego i Heleny Rożkowskiej (Ruszkowskiej).
Służbę wojskową rozpoczął w 1807 w pułku szwoleżerów gwardii. Szybko awansując na kolejne stopnie podoficerskie, już 4.10.1808 został porucznikiem.
Do roku 1812 – z przerwą na kampanię austriacką 1809 w Polsce – walczył w Hiszpanii w ramach interwencji francuskiej, a w roku 1812 uczestniczył w wyprawie na Moskwę.
W listopadzie 1813 roku wyróżniono go krzyżem oficerskim Orderu Legii Honorowej, za odwagę i zręczność w bitwie pod Hanau (w maju otrzymał krzyż kawalerski) i w tym samym roku awansował do stopnia kapitana. Odznaczył się pod Montmirail, gdzie wziął ze swoim oddziałem do niewoli cały batalion wroga liczący ponad 400 Niemców, tracąc przy tym tylko jednego własnego żołnierza. Za ten wyczyn Napoleon mianował go szefem szwadronu. Po powrocie do kraju w roku 1815 został wcielony do armii Królestwa Polskiego w stopniu majora. W tym samym jednak roku podał się do dymisji i osiadł w swoich miechowickich dobrach.
Po wybuchu powstania listopadowego w 1830 roku powrócił do służby. Początkowo w stopniu pułkownika jako dowódca gwardii ruchomej woj. mazowieckiego, niebawem już jako dowódca pułku Mazurów. Odznaczył się w bitwie pod Ostrołęką, ale ciężko ranny w bitwie, musiał wycofać się ze służby. Po rekonwalescencji został dyrektorem poczty.
W powstaniu – w marcu 1831 roku – odznaczony krzyżem złotym Orderu Virtuti Militari, a w sierpniu tego samego roku, awansowany do stopnia generała brygady. Po upadku powstania udał się na emigrację, skąd jednak niebawem powrócił do kraju. Jest autorem interesujących wspomnień wojennych.
Był on dziedzicem dóbr Miechowice w gminie Mogielnica w powiecie grójeckim I miał troje rodzeństwa: siostrę Katarzynę i dwóch braci: Cypriana i Wojciecha. Obaj bracia byli oficerami, Cyprian zmarł w młodym jeszcze wieku, a Wojciech – też generał – *1782, zmarł w roku 1762. On sam, ze związku Magdaleną Skórkowską, miał potomstwo: Wincentego jr -*1834, Stefana -*1864, Teodora, Mieczysława -†1869 – żonatego z Karoliną Skrodzką, Jadwigę -*1866, Helenę i Annę -*1873, już po śmierci ojca. Generał zmarł 30.05.1872 roku w Miechowicach. Spoczywa na cmentarzu parafialnym w Mogielnicy.
Teodor był właścicielem dóbr Oczesały w gminie Belsk Duży w powiecie grójeckim. Z żony Anieli Lubowidzkiej pozostawił syna Władysława -*w 1847 roku, dziedzica Oczesał i Sadów k/Potworowa. Był on też radcą Dyrekcji Szczegółowej Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Radomiu.
Wincenty (junior) dzierżył ojcowskie Miechowice i Rdzuchów k/Potworowa. Z żony Wincenty Mikułowskiej, pozostawił syna Stefana, żonatego z N. Szelechowską, a który to miał syna Tadeusza i córki: Jadwigę -†1926 Sady, Janinę i Wandę -† w 1882 roku.
Mieczysław – bezpotomny – zmarł u swego brata Wincentego jr. jako rezydent. Obydwaj spoczywają na cmentarzu parafialnym w Mogielnicy.
Dzieje tej linii rodowej Dobieckich, bardzo ściśle związały dzieje regionu grójeckiego z przysuskim. Niestety, ustalenia prawne po II wojnie światowej, zamknęły te związki na zawsze, ale i na zawsze pozostaną one świadectwem nie tylko ich kontaktów gospodarczych.
Dzieje rodzin wywodzących się z dóbr stanowiących potem własność Dobieckich, są już tematem za zupełnie inne rozważania, a które to są nie mniej interesujące.
Rdzuchów – to wieś sołecka w administracji gminy Potworów w powiecie przysuskim, województwa mazowieckiego. Położona nad rzeką Wiązownicą, przy drodze gminnej wiodącej od wsi Sady (droga wojewódzka 727) do wsi Jamki i dalej przez Wir Stary i Wrzos do Podgajek, w odległości 10,5 km na południowy – wschód od Potworowa i 11,5 km na północny – wschód od Przysuchy.
Niegdyś były to dobra szlacheckie położone w powiecie radomskim, województwa sandomierskiego. W latach 1975 – 1998 w granicach województwa radomskiego. Wg danych z roku 2011, w miejscowości tej mieszka 130 osób.
Po raz pierwszy wzmiankowana w roku 1508 – Rszuchow, potem Rszuchow i Rzuchow. Od roku 1511 – forma Rzuchow – sporadycznie Rżuchow – utrzymała się do 1569 roku, by przejść w roku 1783 w formę Rdzuchow, używaną już oficjalnie od 1827 roku.
Nazwa wsi jest nazwą odimienną, wywodzącą się od staropolskiego imienia Rżuch, którym zapewne posługiwał się jeden z wcześniejszych właścicieli tych dóbr, wywodzących się z rodu Duninów – Łabędziów, którym od imienia dziedzica nazwę nadano. Tym samym Rdzuchów stał się gniazdem rodowym Rzuchowskich, z których później kilka lokalnych linii zwać się zaczęło Rdzuchowskimi.
Przedstawiciele tej starej rodziny używali w podpisie formy „Rzuchowski Dunin ze Skrzynna”.
Sady – także wieś sołecka, położona mad rzeką Wiązownicą w gminie Potworów, w powiecie przysuskim, województwa mazowieckiego, przy drodze powiatowej wiodącej od skrzyżowania z drogą wojewódzką nr 727 przez Rdzuchów, do wsi Jamki i dalej przez Wir Stary i Wrzos do Podgajek, w odległości około 11 km na południowy – wschód od Potworowa, 10,5 km na północny – wschód od Przysuchy i 12,5 km na południe od Klwowa.
Dawniej dobra szlacheckie położone w powiecie radomskim, województwa sandomierskiego. W latach 1975 – 1998 w granicach województwa radomskiego. Wg danych z roku 2011, w miejscowości tej mieszka 145 osób.
Sady wzmiankowano po raz pierwszy w roku 1508. W roku 1521 wzmiankuje ją Księga uposażenia kościołów archidiecezji gnieźnieńskiej – Jana Łaskiego, jako przynależną do parafii Klwów, aczkolwiek przekazywała dziesięcinę dla proboszcza w Nieznamierowicach, w wysokości 8 grzywien z łanów kmiecych.
Nie ulega wątpliwości, że istniała już wcześniej, jeśli na początku wieku XVI była wsią z folwarkiem. Istniał tu już w tym czasie folwark o powierzchni około 85 ha (średnia wielkość), przyległy do ról włościańskich, należący pierwotnie bez wątpienia do rodu Łabędziów, potem zaś prawdopodobnie do Żyrowskich herbu Leliwa lub Przerębskich herbu Nowina i wreszcie Wolskich używających niekiedy nazwiska w formie Dunin – Sadowski, ale herbarze nie znają stałej formy tego miana. Byli to zapewne przedstawiciele rodu Duninów Łabędziów.
Nazwa wsi ewoluowała przez wieki. W roku 1508 zapisano ją w formie – Sady. Podobnie w dokumentach z lat 1511 – 1523. W latach 1564 – 1565 wymieniono ją w formie – Sządy, 3 roku 1569 – Sadi, potem już – od 1827 roku – ustabilizowała się współcześnie używana forma – Sady, której formalnie już używano w 1889 roku.
Oczesały – również wieś sołecka położona w gminie Belsk Duży w powiecie grójeckim, około 4 km na południe od Grójca. Wzmiankowana już w roku 1409 – Oczasali, 1524 – Oczossaly, 1783 – Oczosały i od roku 1839 ustaliła się do dziś używana forma – Oczesały.
Miejscowość ta jest gniazdem rodziny Oczosalskich herbu Paprząca (Kuszaba).
W 1884 roku w skład dóbr oczesalskich wchodziły folwarki: Grotów, Michałów i Anielin, oraz Kraska, Podlesie i Kussy, oraz niedalekie wsie: Widów, Boruty i Piekiełko o łącznej powierzchni 2925 mórg (ok.1638 ha).
Miechowice zwane jeszcze w średniowieczu Mnichowice – to wieś sołecka położona nad Mogielanką (dopływ Pilicy) w gminie Mogielnica w powiecie grójeckim, w odległości około 3,5 km na północny-zachód od Mogielnicy.
Wzmiankowana w roku 1350 – Mnychouicz/Mnychowice, od roku 1793 w większości przypadków nazwę wsi zapisywano już w formie współczesnej – Miechowice.
Nazwa wsi wywodzi się od apelatywu – mnich, bowiem wieś stanowiła niegdyś własność kościelną.
Miechowic stanowiły folwark i tzw. „osadę pałacową”, do której należała wieś Popowice, o łącznej powierzchni około 475 mórg (266 ha), w którym istniało wzorcowe gospodarstwo folwarczne, obora i tzw. postępowa owczarnia. Otoczenie pałacu i ogród w Miechowicach zawierały się na obszarze około 100 mórg (56 ha). W 1877 roku wydzielono z dóbr Miechowice odrębny folwark, nazwany Dobiecin.
Każda z ww. miejscowości ma swoją historię, w której istnieje wiele rodzin, ludzi i zdarzeń, mających wpływ na dzieje nie tylko regionu. Ludzie ci i związane z nimi wydarzenia, splatają się z losami wielu nawet odległych miejscowości, tworząc ściśle powiązane ze sobą wartości historyczne, o których już dziś niewiele wiadomo, ale które bezsprzecznie współczesność tworzyły. I dlatego warte są one zachowania.